παγόβουνο

Συμπαγής όγκος πάγου ο οποίος αποσπάστηκε από τα μέτωπα των πολικών παγετώνων και επιπλέει στη θάλασσα, μεταφερόμενος στην τύχη από τους ανέμους και τα ρεύματα. Η μάζα των πάγων που αναδύεται από την επιφάνεια του νερού είναι μόνο ένα μικρό τμήμα ολόκληρου του π. και ποικίλλει ανάλογα με τις φυσικές συνθήκες του θαλάσσιου νερού και του ίδιου του πάγου: σε θάλασσα με θερμοκρασία 0°C και 34‰ αλμυρότητα, ένα π., το οποίο αποτελείται από πάγο με πυκνότητα 0,91, αναδύεται κατά το 1/8 περίπου του συνόλου του. Η μέση ζωή των π. διαρκεί μερικά χρόνια και μόνο σε εξαιρετικές περιπτώσεις ξεπερνά τη δεκαετία. Τα π. αποτελούσαν παλαιότερα σοβαρό κίνδυνο για τη ναυσιπλοΐα, για παράδειγμα, το ναυάγιο του Τιτανικού (1912) προκλήθηκε από τη σύγκρουση του πλοίου με παγόβουνο· σήμερα η παρουσία τους διαπιστώνεται από τα ραντάρ. Στο νότιο ημισφαίριο, τα π. δημιουργούνται από φράγματα πάγου που περιβάλλουν την Ανταρκτική· έχουν επίπεδο σχήμα και μπορούν να αναδυθούν από τη θαλάσσια επιφάνεια φτάνοντας σε ύψος περίπου τα 100 μ., ενώ το μέγιστο μήκος τους μπορεί να φτάσει και μερικές εκατοντάδες χιλιομέτρων. Στο βόρειο ημισφαίριο τα π. προέρχονται κυρίως από τους παγετώνες της Γροιλανδίας, της Αλάσκας και των μεγάλων αρκτικών νησιών· έχουν διάφορα σχήματα και μεγέθη αρκετά μικρότερα από τα π. της Ανταρκτικής. Αεροπορική φωτογραφία των σκεπασμένων με πάγους εκτάσεων της ανατολικής Γροιλανδίας. Ενδοχώριοι πάγοι αεροφωτογραφία της λευκής ερήμου της Γροιλανδίας. Διακρίνονται κορυφές βουνών ύψους 2000 – 3000 μ. (Φωτογραφία I. Παπαγεωργάκη). Σχηματική παράσταση σχηματισμού παγόβουνων μετά από την απόσπασή τους από έναν πολικό παγετώνα. Παγόβουνο επιπέδου σχήματος στην Ανταρκτική (φωτ. ΑΠΕ). Φωτογραφία σε σέπια, που εικονίζει το παγόβουνο που προκάλεσε το περίφημο ναυάγιο του Τιτανικού (φωτ. ΑΠΕ). Πανύψηλο παγόβουνο, σε επίπεδο σχήμα, του νοτίου ημισφαιρίου (φωτ. Πρεσβεία Αργεντινής).

* * *

το

1. μεγάλη επιπλέουσα μάζα πάγου από γλυκό νερό η οποία έχει αποκοπεί από το άκρο ενός παγετώνα ή ενός πολικού παγετωνικού καλύμματος και επιπλέει στις ανοιχτές θάλασσες, κυρίως γύρω από τη Γροιλανδία και την Ανταρκτική, δημιουργώντας έτσι μεγάλο κίνδυνο για την ναυσιπλοΐα

2. μτφ. (για πρόσ.) πολύ ψυχρός άνθρωπος

3. φρ. «η κορυφή τού παγόβουνου»

μτφ. μικρό μόνο φανερό μέρος μιας αλήθειας, υπόθεσης, κατάστασης ή ενός φαινομένου, ενώ το συντριπτικά μεγαλύτερο μέρος παραμένει συγκεκαλυμμένο και άγνωστο.

[ΕΤΥΜΟΛ. < πάγος (Ι) + βουνό].